Nowy właściciel dóbr Jan Kretkowski (ok. 1400-1452) już w 1442 r. uzyskał od króla Władysława III zgodę na lokację miejską w Chodczu (zob. Jan Pakulski. Lokacja Chodcza 2 XI 1442. Chodecz 1991). Uzyskanie przez Chodecz praw miejskich utrwaliło jego pozycje jako głównego ośrodka klucza dóbr. Już w 1448 r. Jan Kretkowski przekazał swe prawa do Chodcza i 3 okolicznych wsi swoim synom – Andrzejowi i Wojciechowi. Odtąd miasto wraz z okolicznymi osadami pozostawało w posiadaniu Kretkowskich h. Dolega aż do 1810 r.
Na początku XIX w. Chodecz utracił prawa miejskie, ale odzyskał je wkrótce – w 1822 r. Jego właścicielami w XIX w. (od 1810 r.) byli Lipscy.

2. Tradycje heraldyczne miasta i gminy Chodecz

Tradycje heraldyczne Chodcza sięgają XV wieku. Wkrótce po lokacji miasta w 1442 r. (według specjalistów już w XV w.) sporządzono pieczęć miejską, używaną na pewno w latach 1534-1575, która zawierała w polu pieczęci dwie skrzyżowane ukośnie, złamane belki. Zdaniem Marka Adamczewskiego znak ten mógł być pierwotnie gmerkiem burmistrza lub wójta miejskiego, (por. M. Adamczewski, Heraldyka miast wielkopolskich do końca XVIII w., Warszawa 2000, s. 323). Znak ten już w XVI wieku rozumiano nie tylko jako wyobrażenie napieczętne, ale jako herb miasta. Przekonuje o tym umieszczenie go w tarczy herbowej na pieczęci miejskiej, poświadczającej dokument z 1564.
W późniejszym okresie, zgodnie z tendencją bardzo żywą w czasach nowożytnych, na pieczęć miejską wprowadzono herb właścicieli miasta – rodziny Kretkowskich h. Dołęga. Pieczęć z godłem tego herbu jest poświadczona w użyciu w latach 1677-1777 (zob. M. Adamczewski, tamże). Również w XIX w. herb Dołęga był źródłem inspiracji przy tworzeniu herbu miasta. W czasach reform administracyjnych w zaborze rosyjskim (związanych z nowym podziałem Królestwa Polskiego na 5 guberni – ukaz z 1844 r.) w latach 1846-1847 podjęto działania zmierzające do uporządkowania kwestii sfragistycznych i heraldycznych. Projekt herbu Chodcza wyobrażał w polu czerwonym podkowę srebrną ze złotym krzyżem pośrodku, nad podkową przebite strzałą srebrną skrzydło czarne. Była to kombinacja odmienionego godła herbu Dołęga z jego klejnotem (zob. Piotr Bokota, Herby miast Kujaw wschodnich i ziemi dobrzyńskiej w okresie zaborów (1793-1918), Włocławek 2002 [maszynopis pracy doktorskiej).
W 1917 r. Chodecz, podobnie jak inne miasta regionu, przyjął na pieczęć miejska znak Orła Białego. Tradycja pierwotnego herbu Chodcza została ożywiona w okresie powojennym, po odnalezieniu przez Mariana Wittyga w dwudziestoleciu międzywojennym najstarszych odcisków pieczęci miejskich. Herb ten upowszechnił później w literaturze Marian Gumowski.

3. Herb miasta i gminy Chodecz

Przyjmuje się dla obecnej jednostki samorządowej (Miasto i Gmina Chodecz) najstarszy herb miasta, wykształcony w XV-XVI w. Byłoby uprawnione również nawiązanie w symbolice gminy do późniejszego herbu miejskiego (godło szlacheckiego herbu Dołęga należącego do właścicieli miasta - rodziny Kretkowskich). Herb ten jednak pojawia się w polskiej heraldyce samorządowej. Godła tego herbu używa m.in. gmina (dawniej miasto) Gniewoszów. Ponieważ jednak mamy do wyboru herb najstarszy, o oryginalnym i niepowtarzalnym w polskiej heraldyce municypalnej godle oraz herb szlachecki (występujący tu w funkcji znaku miejskiego), przyjmuje się herb starszy wykształcony w pierwszym okresie istnienia miasta.
Obecnie miasto Chodecz stanowi tylko część jednostki samorządu terytorialnego. Nie ulega jednak wątpliwości, że przy braku własnej tradycji heraldycznej tej jednostki (czyli gminy) najwłaściwsze jest sięgnięcie do historycznej symboliki miasta - siedziby gminy.

Opis herbu:

W polu czerwonym belka srebrna w pas, z niej dwie skrzyżowane ukośnie, złamane belki srebrne.

4. Flaga miasta i gminy Chodecz

Flaga Miasta i Gminy Chodecz ma postać płata czerwonego, pośrodku którego umieszczone jest godło herbu Miasta i Gminy. Stosunek szerokości do długości płata flagi wynosi 5:8. Konstrukcja flagi gminy nawiązuje bezpośrednio do najbardziej klasycznych zasad tworzenia weksyliów poprzez przeniesienie na płat (w barwie pola tarcz herbu) godła herbowego.

Zastosowanie flagi gminnej.

Flagę gminy podnosi się przed budynkiem, lub na budynku stanowiącym siedzibę władz gminy albo miejsce ich obrad czy przebywania. Flaga gminy jest albo zawieszona na lince na maszcie umieszczonym po lewej stronie przed wejściem głównym (z punktu widzenia wchodzącego) albo po lewej stronie wejścia, powyżej drzwi, na drzewcu umocowanym w trwale zamontowanej tulei. Flaga gminna nie może być zawieszona lub osadzona powyżej flagi państwowej, wojewódzkiej czy powiatowej.
W przypadku wywieszania kilku flag należy trzymać się następującego porządku: 1) Jeżeli eksponuje się flagę gminna i państwową (lub wojewódzka czy powiatową), flaga państwowa (lub wojewódzka czy powiatowa) zajmuje miejsce po prawej heraldycznej stronie flagi gminy (lewa z perspektywy patrzącego).
2) W przypadku dwóch flag gminnych, po prawej (heraldycznej) stronie umieszcza się flagę gospodarza. Jeżeli są trzy flagi gminne, flaga gospodarza zajmuje środkowe miejsce, jeżeli cztery to należy ją umieścić jako pierwsza po prawej (heraldycznej) stronie.
3) W przypadku trzech flag np. państwowej, wojewódzkiej i gminnej flagę państwową umieszcza się w środku, a wojewódzką po jej prawej (heraldycznej) stronie.
Jeżeli flagi wywieszane są na masztach, każda z nich misi wisieć na osobnym maszcie. Inaczej, niż to odnosi się do flagi wojewódzkiej, flaga gminna może być eksponowana tylko na budynkach stanowiących siedzibę władz gminy lub przed tymi budynkami (na masztach). Władze gminy mogą osobnym aktem zadecydować o oflagowaniu jakiegoś obszaru. Flaga gminna nie może być natomiast wywieszana, bez odpowiedniego upoważnienia, przez osoby prywatne czy instytucje na terenie ich posesji. Prawo do jej używania przysługuje wyłącznie władzom gminy. Wszyscy, bez specjalnego upoważnienia, mogą natomiast posługiwać się flagą wojewódzką, która nie ma charakteru urzędowego.
Wersja flagi przyjętej przez rade Miasta i Gminy Chodecz, podobnie jak w przypadku herbu, powinna być włączona do statutu gminy jako załącznik. Odpowiednia uchwała powinna zawierać opis herbu i flagi, a także ich barwne przedstawienia.

5. Pieczecie Miasta i Gminy Chodecz

,,Zgodnie z wolą ustawodawcy jednym z symboli samorządu terytorialnego są pieczecie. Symbol ten ma silne zakorzenienie w staropolskiej tradycji. Powinny to być pieczecie herbowe. Staropolska praktyka heraldyczna oraz względy plastyczne przemawiają jednak za tym, aby pieczecie te mogły mieć wygląd dwojaki, tzn. obok pieczęci zawierających wyobrażenie całego herbu danej wspólnoty samorządowej, dopuszczalne jest umieszczenie w polu pieczęci wyobrażenia jedynie samego godła herbowego." [..Biuletyn Polskiego Towarzystwa Heraldycznego", nr 20: 2000. s. 42. pkt. 26].
Pieczecie Miasta i Gminy Chodecz zawierają wyobrażenie jedynie godła herbowego, dzięki temu uzyskano lepszą czytelność znaku.

Pieczęć Miasta i Gminy Chodecz:

Pieczęć ma kształt okrągły, w polu pieczęci znajduje się godło herbu gminy z majuskulnym napisem otokowym: MIASTO I GMINA CHODECZ

Pieczęć Burmistrza Chodcza:

Pieczęć ma kształt okrągły, w polu pieczęci znajduje się godło herbu gminy z majuskulnym napisem otokowym: BURMISTRZ CHODCZA

Pieczęć Przewodniczącego Rady Miejskiej w Chodczu:

Pieczęć ma kształt okrągły, w polu pieczęci znajduje się godło herbu gminy z majuskulnym napisem otokowym: PRZEWODNICZĄCY RADY MIEJSKIEJ W CHODCZU

Pieczęć Rady Miejskiej w Chodczu:

Pieczęć ma kształt okrągły, w polu pieczęci znajduje się godło herbu gminy z majuskulnym napisem otokowym: RADA MIEJSKA W CHODCZU

6. Łańcuch Przewodniczącego Rady Miejskiej w Chodczu

Opis projektu łańcucha:
Łańcuch składa się z ogniw o geometrycznym kształcie. Wszystkie ogniwa wykonane są z metalu (brąz patynowany). Dolne ogniwa spięte są plakietą z tego samego metalu wyobrażającą herb miasta i gminy Chodecz. Po jej obu stronach umieszczone są plakiety z herbem Dołęga, wykonane tą samą techniką.

7. Łańcuch Burmistrza Chodcza

Opis projektu łańcucha:
Łańcuch składa się z ogniw o geometrycznym kształcie. Wszystkie ogniwa wykonane są z białego metalu (srebro). Dolne ogniwa spięte są plakietą z tego samego metalu wyobrażającą herb miasta i gminy Chodecz. Po jej obu stronach umieszczone są plakiety z herbem Dołęga, wykonane tą samą techniką.
W projekcie łańcuchów starano się uwzględnić tradycję heraldyczną i historyczną terytorium gminy. Stąd, obok herbu Chodcza, występuje herb właścicieli tych okolic Dołęga (Kretkowscy, założyciele miasta, przez wiele wieków związani z tym terytorium).

Prof. UMK, dr hab. Krzysztof Mikulski
Instytut Historii i Archiwistyki UMK w Toruniu
Polskie Towarzystwo Heraldyczne – Oddział w Toruniu
Plac Teatralny 2 a, 87-100 Toruń